Cream of tartar lub wodorowinian potasu czyli COOK-(CHOH)2COOH (inne nazwy: kwaśny 00winian potasu, winny kamień, tartarus) to związek chemiczny, który osadza się w kadziach i beczkach przy fermentacji wina. Stara nazwa soli (Tartar to miejsce najsroższych kar w Hadesie) bierze się z obserwacji dziwnego faktu, że z wina wytrąca się kamień, który uważano za dowód ingerencji diabła.
Cream of tartar w połączeniu z sodą oczyszczoną (czyli wodorowęglanem sodu, NaHCO3) jest wykorzystywany jako zamiennik proszku do pieczenia. Samodzielnie zaś wodorowinian potasu wykorzystywany jest do usztywniania piany z białek. Cream of tartar ma konsystencję białego proszku i w Polsce jest praktycznie niedostępny i nie jest wykorzystywany. W USA jest dość popularny i obecny w wielu przepisach na wypieki.
Kwas winowy i jego sole są stosowanej jako dodatki do żywności regulujące kwasowość. Oznaczenia na opakowaniach żywności: E334 – kwas winowy, E335 – winian sodu, E336 – winian potasu, E-337 – winian sodowo-potasowy (tzw. sól Seignette’a). Kwas winowy i jego sole wykorzystuje się też przy produkcji serów topionych. Winian antymonylu-potasu (COOK-(CHOH)2COOSbO), znany również jako emetyk, był stosowany jako środek pobudzający do wymiotów.
Czym można zastąpić cream of tartar?
Zazwyczaj cream of tartar wykorzystywany jest równocześnie z soda oczyszczoną. Jeśli więc w przepisie mamy np. 1 łyżeczkę sody i 1 łyżeczkę cream of tartar to możemy je zastąpić ok. 1,5 łyżeczki polskiego proszku do pieczenia (zagraniczne proszki do pieczenia – 2 łyżeczki) oraz pół łyżeczki sody oczyszczonej.
W odwrotnej sytuacji: jeśli chcemy zastąpić 1 łyżeczkę proszku do pieczenia, to musimy użyć 1/3 łyżeczki sody i 1/2 łyżeczki cream of tartar.